Programmaplan

Strategisch doel 3:
Partners in het zorg- en veiligheidsdomein handelen meer vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Om het derde strategisch doel te bereiken, wordt ingezet op een soepele samenwerking tussen partijen die soms in complexe casuïstiek tegenover elkaar (lijken te) staan. Zodat partijen bereid zijn om als het nodig is voor de veiligheid van inwoners en hun omgeving een stap extra te zetten. Ook wordt ingezet op het vergroten van het vertrouwen dat inwoners, naasten en buurten hebben in de betrokken instanties, over wat ze wel en niet kunnen verwachten. In 2023 zijn hiervoor onderstaande inspanningen verricht.

Bestuurlijke opdracht domeinoverstijgende samenwerking Menzis en gemeenten
Gemeenten en zorgverzekeraars hebben hun eigen wettelijke verantwoordelijkheden en verplichtingen om
zorg en ondersteuning te realiseren voor mensen met een ondersteuningsbehoefte door psychische
klachten en/of meervoudige problematiek. Dit speelt met name op het snijvlak van diverse wetgeving
(Zvw, Wmo, Wlz) en diverse problematiek. Inwoners met een (licht) verstandelijke beperking en/of
psychiatrische stoornis mogelijk gecombineerd met gedragsproblemen en/of verslavingsproblematiek
hebben verschillende ingangen tot zorg en ondersteuning. Hierdoor is het regelmatig zoeken naar de
juiste samenwerking en verantwoordelijkheden. Dit kan er toe leiden dat kwetsbare inwoners tussen wal en schip vallen, waardoor zij in een onveilige situatie blijven of terechtkomen. Gemeenten en zorgverzekeraar/zorgkantoor hebben dan ook de morele plicht om gezamenlijk te zoeken naar de juiste zorg of ondersteuning. Daarom is er in 2023 een bestuurlijke samenwerking opgestart tussen de gemeenten Enschede, Hengelo en Almelo en Menzis. Afspraak is dat zij op strategisch, beleidsmatig en uitvoerend niveau gaan zorgen voor een sluitende keten tussen Wmo, Zvw en Wlz.

Voorbereiding Platform Zorg en Veiligheid
Almelo kent relatief casuïstiek met zorg en veiligheidsrisico’s: gemiddeld volgen we bijna 200 dossiers. Dat is een flinke maatschappelijke opgave, waar een gemeente of een GGZ-instelling of een woningcorporatie of de politie niet alleen voor kan staan. Maar waarin iedere partij dat wel vaak zo voelt. Daarom gaan we hierover met alle partijen het gesprek aan over wat ons gezamenlijk te doen staat. Zodat inwoners niet in onveilige situaties terechtkomen en tussen wal en schip vallen. In december 2023 is het plan van aanpak opgesteld om deze gezamenlijke aanpak voor een sluitende keten met de partijen vorm te geven. Te starten met een bestuurlijke werkconferentie in februari 2024.

Regionale samenwerkingsstructuur Zorg, Veiligheid & Straf
Het samenwerkingsverband Zorg, Veiligheid en Straf kent een actiegerichte aanpak in vijf themagroepen die zich richten op een specifiek aandachtsgebied: onbegrepen gedrag, ex detentie, jeugd, mensenhandel en huiselijk geweld & kindermishandeling.
Eén van de opdrachten van de samenwerkingsstructuur ZVS is om regionaal de doorontwikkeling van lokale werkwijzen voor op- en afschalen van casuïstiek op het snijvlak van zorg en veiligheid te stimuleren. Dit sluit naadloos aan op de doorontwikkeling en optimalisering van het opschalingsmodel AVE in Almelo. Het helpt partijen om dezelfde taal en werkwijzen te hanteren bij het zoeken naar passende zorg en ondersteuning bij de (onveilige) situaties. Het resultaat is dat partijen dezelfde taal spreken en handelen vanuit gezamenlijke afspraken (bijvoorbeeld over de regie in een casus). Hierdoor handelen zij meer vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Deze partijen zijn vaak regionaal georganiseerd en werken lokaal ook in Almelo. De regionale doorontwikkeling van AVE versterkt daarmee de kracht van het lokale op- en afschalingsmodel. Dat zal uiteindelijk leiden tot meer passende zorg en ondersteuning voor kwetsbare inwoners in Almelo.

Domeinoverstijgende samenwerking zorg en veiligheid
De gemeente Almelo heeft, samen met de partijen die zich in Twente bezighouden met zorg- en veiligheidsvraagstukken, een aanvraag gedaan in het Rijksprogramma ‘Grip op onbegrip, domeinoverstijgende samenwerking zorg en veiligheid’. De subsidie-aanvraag van 1,1 miljoen euro is in het voorjaar van 2023 voorbereid door de Themagroep Onbegrepen gedrag, in de zomer uitgewerkt door medewerkers vanuit de partijen en in oktober ingediend. Resultaat was een eensgezinde samenwerking en drie concrete projecten tussen alle partners op het gebied van Z&V in Twente. De projecten zijn: opvolging van de zorgmeldingen van de politie, uitbreiding streettriage en invulling geven aan wederkerigheid (terugkeer in de samenleving) bij gedwongen zorg. De steden Almelo en Enschede namen hierin het voortouw en partners hebben de projecten onderschreven. Daarmee nemen zij gezamenlijke verantwoordelijkheid en overstijgen zij hun organisatiebelang om de maatschappelijke opgaven op het gebied van zorg en veiligheid aan te pakken.

Pilot Huis van Herstel
De pilot Huis van Herstel is een netwerksamenwerking tussen de Dienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie van Justitie & Veiligheid, de Twentse gemeenten en de drie reclasseringsorganisaties. Doel is om gedetineerden met zorgvragen in de laatste maanden van de detentie hierin te ondersteunen en voor te bereiden op een ‘zachte landing’ bij terugkeer in de samenleving.

In juni 2023 wilde de minister van Justitie de pilot voortijdig beëindigen. Mede door de lobby van de gemeenten Almelo en Enschede is dit voorkomen en heeft de Tweede Kamer de minister gevraagd te onderzoeken of en hoe de pilot tot en met 2025 kon worden voortgezet. Na intensieve onderhandelingen waarbij de gemeenten Enschede en Almelo op verschillende niveaus waren betrokken heeft het ministerie in november 2023 besloten om de pilot te financieren tot en met 2025 (zie Kamerbrief - 24587, nr. 905 ). In de resterende periode gaan de gemeenten de resultaten van de pilot intensief monitoren zodat zij medio 2025 kunnen besluiten over een structurele borging van het Huis van Herstel Twente.

In het Huis van Herstel nemen partijen hun gezamenlijke verantwoordelijkheid om gedetineerden met zorgbehoefte en veiligheidsrisico’s de passende zorg en ondersteuning te geven. Tevens is de verwachting dat het zorgt voor minder criminaliteit en de veiligheidsbeleving van de inwoners van Almelo verbetert.

De resultaten van het experiment Huis van Herstel met het ministerie van Justitie en de reclassering zijn vanwege de lage aantallen in 2023 nog niet in harde cijfers uit drukken. Wel laten de deelnemers zien wat het effect is van hun verblijf in het Huis van Herstel. De meesten herstellen het contact met gezin en ouders en vinden een baan en een woning. Voordat ze uitstromen naar de gemeente. Hoewel een enkeling terugvalt wegens gedrag (meestal drugsgebruik), zien de begeleiders in het Huis van Herstel en de gemeenten vooral mannen die hun leven weer oppakken. Dat is de belangrijkste voorwaarde voor het voorkomen van recidive.

Project regionale doorzettingsmacht
De gemeente Almelo draait samen met de gemeente Enschede, de politie, Tactus verslavingszorg, Mediant en Dimence, Twentse Zorgcentra, Menzis en zelfregiecentrum Ixta Noa mee in het project ‘Regionale doorzettingsmacht en integrale cliëntondersteuning’. Eind 2023 is het overzicht van overlegtafels voor complexe GGZ-problematiek opgeleverd. Partijen weten elkaar daardoor beter te vinden. Tevens zijn afspraken voor een bestuurlijke escalatiemogelijkheid gemaakt. Daarmee is er een sluitende keten voor die situaties waarin partijen er lokaal en aan de tafels niet uitkomen. In de praktijk moet dit leiden tot minder situaties waar kwetsbare inwoners tussen wal en schip dreigen te vallen.

In 2023 is tevens de cliëntondersteuning voor complexe casuïstiek nader onderzocht. Daarmee verbinden de partijen de regionale doorzettingsmacht aan de inzet van integrale cliëntondersteuning (ICO). Het onderzoek heeft inzicht gegeven in de wijze waarop de ICO is georganiseerd in Twente, in de hiaten en in de wensen van de partijen. Afgesproken is dat de partijen in een vervolgopdracht gaan werken aan een sluitende aanpak van ICO voor inwoners met complexe GGZ-problematiek en veiligheidsrisico’s. Zodat deze inwoners in het woud aan regelgeving en organisaties adequate ondersteuning krijgen. Ervaringsdeskundigen participeren in deze opdracht en bewaken het inwonersperspectief.

Convenant uitwisseling informatiedeling (AVE)
De partijen die samenwerken aan zorg en veiligheid zijn gehouden aan wetgeving over gegevensdeling over inwoners. Om passende zorg en ondersteuning te kunnen bieden is die gegevensdeling vaak noodzakelijk. Daarover dienen zij afspraken te maken in een convenant. In 2023 is er een inventarisatie gedaan op de overlegstructuren binnen de gemeente Almelo. Op basis van deze informatie en de AVE wordt er een nieuw convenant geschreven. Deze vervangt het vorige convenant (het zogeheten convenant zorg, armoede en veiligheid, CZAV). Op basis van het convenant van de vroegsignalering, wordt het convenant AVE geschreven. Daarvoor is tevens de komst van de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) van belang. Deze wet treedt naar verwachting 1 juli 2024 in werking en maakt gegevensdeling bij meervoudige problematiek, die ook vaak speelt bij kwetsbare inwoners met veiligheidsrisico’s, mogelijk.