Programmaplan

Op 1 januari is het programma Sociaal en Vitaal opgestart. De eerste maanden van 2023 is hard gewerkt aan de verdere uitwerking van het programmaplan en de 3 lijnen binnen het programma en aan het samenstellen van het programmateam om uitvoering te kunnen geven aan de plannen.
Het programmateam heeft in 2023 een aantal mooie stappen gezet, samen met zowel onze interne als onze externe partners, ter realisatie van de drie strategische doelen.

Strategisch doel 1:
Onze kwetsbare inwoners redden zich beter met minder hulp van de overheid en ze zijn mentaal weerbaarder en veerkrachtiger.

Het aantal mensen met psychische problemen in Nederland stijgt en daarmee stijgt ook het aantal in Almelo. Meer zorg is niet de oplossing: de zorg wordt onbetaalbaar en er zullen in de toekomst te weinig professionals zijn om de zorg te leveren.
Dit betekent dat het anders moet. Er moet meer geïnvesteerd worden in het voorkomen van zorg (preventie) en in het versterken van de mentale weerbaarheid en veerkracht van het individu, de wijk en de stad.
Dit kunnen we alleen samen. Samen met inwoners en partners in de stad, maar ook in de regio. In 2023 hebben we enorm geïnvesteerd in deze samenwerking.

Wat hebben we in 2023 bereikt?

• Ecosysteem mentale Gezondheid - ondersteuning psychisch kwetsbaren
  In Almelo werken we aan een ecosysteem mentale gezondheid . We ontwikkelen een andere manier van (samen)werken en een betere verbinding tussen het sociaal- en (geestelijke) gezondheidsdomein. Naast de formele ggz-behandelingen is in het ecosysteem mentale gezondheid veel meer plaats voor (online) zelfhulp, informele zorg en ervaringsdeskundigheid. Al deze vormen van ondersteuning hangen met elkaar samen en beïnvloeden elkaar. Net als een ecosysteem in de natuur, waarin alle organismen met elkaar verbonden zijn. Mentaal gezond worden en blijven zien we als een gedeelde verantwoordelijkheid van inwoners en professionals. Hiermee worden inwoners van Almelo beter, anders en eerder geholpen als ze psychisch vastlopen.
  We doen dit samen met inwoners en organisaties als Dimence, Menzis, FEA, Mens door Mens, Avedan en Tactus. Een regiegroep is gevormd met vertegenwoordiging vanuit bovenstaande organisaties. Het is een coalitie waarin wij als gemeente een gelijkwaardige partner zijn. De deelnemers van deze coalitie hebben hun commitment gegeven op een gezamenlijke bestuursopdracht. Om de onafhankelijkheid zoveel mogelijk te waarborgen is de projectleiding onder gebracht bij de Twentse koers. De werving van projectleiders heeft twee projectleiders opgeleverd die samen 1 fte invullen. Deze projectleiders worden gefinancierd door de Twentse koers vanuit IZA gelden. De projectleiders zijn gestart met ingang van 1 april 2024.

• Leeflab - Toerusten wijken op psychisch kwetsbare buren
  In de wijk de Riet zijn we, betaald vanuit de SPUK GALA middelen, gestart met het Leeflab. Vanuit de 3 sturingsprincipes lijn, wijk en programma werken we in 3 jaar gezamenlijk in deze wijk aan het versterken van veerkracht van de inwoners. Dit doen we met de aanwezige professionals en inwoners in de wijk aan de hand van life-events. We voeren dit project uit in samenwerking met Stichting ErWelzijn, Saxion Hogeschool en provincie Overijssel. De kwartiermakersfase heeft in Q4 van 2023 plaatsgevonden. Hierdoor is een goed beeld ontstaan van wat er al in de wijk gebeurt en zijn er ideeën over wat er nodig is. Samen met Saxion is een goede start gemaakt met het ontwikkelen van een methode om op verschillende niveaus te meten wat de effecten zijn van onze interventies.
  Het leeflab is actiegericht. Door te doen gaan we ontdekken hoe we deze wijk o.a. gaan toerusten voor wat betreft de omgang met psychisch kwetsbare buren. In 2023 zijn we gestart met het oriënteren op geschikte interventies. Een interventie is trainingen “Eerste hulp bij psychische problemen” aan te bieden. Hierover zijn al oriënterende gesprekken gevoerd. Deze trainingen zijn nuttig om inwoners te leren hoe ze met psychisch kwetsbare buurtgenoten kunnen omgaan. Vanuit het programma Sociaal en Vitaal pakken we dit op met het Programma Zorg en Veiligheid om enerzijds mensen te leren hoe ze in gesprek kunnen met inwoners die het mogelijk lastig hebben om escalatie te voorkomen (AVE 0-1-2) en anderzijds willen we inwoners trainen wat te doen als de situatie al ernstiger is (AVE 3-4). Het AVE-model staat voor Aanpak Voorkomen Escalatie. Daarnaast voeren we oriënterende gesprekken met 113 zelfmoordpreventie. Zij kunnen ons helpen met een evidence based methodiek om aandacht te besteden aan suïcide en daarmee het mogelijk voorkomen ervan.
• Inzet ervaringsdeskundigheid (waakvlamzorg en wachtlijst)
  In 2023 heeft Mens door Mens de opdracht gekregen door te ontwikkelen tot een zelfregiecentrum, waar ruimte is voor ontmoeting, activiteiten, ervaringsdeskundigheid, herstelondersteuning en kwartier maken. Gericht op ondersteuning van mensen met een GGZ- en/of verslavingsachtergrond.  Hierin zijn grote stappen gezet. Mens door Mens is in 2023 een zelfstandige stichting geworden. De nieuwe stichting Mens door Mens is partner in de coalitie die gestart is met in gezamenlijkheid ontwikkelen van een nieuw ecosysteem mentale gezondheid omdat ervaringsdeskundigheid en herstel en zelfregiecentra een belangrijke rol gaan spelen in dit nieuwe ecosysteem. De programma's Sociaal en Vitaal en Zorg en Veiligheid liggen hier in elkaars verlengde. Voor wat betreft mensen met mentale problemen wordt  dan ook nadrukkelijk de samenwerking opgezocht.
  Daarnaast hebben we ons in 2023 voorbereid op een extra project op het gebied van ervaringsdeskundigheid. Een opgeleide (familie)-ervaringsdeskundige gaat naast haar werk als intaker in de toegang van het Sociaal Domein haar ervaring en expertise als opgeleide (familie)-ervaringsdeskundige inzetten als aanvulling op het bestaande aanbod binnen het wijkteam. Hierbij maken we gebruik van de ervaring met (familie)- ervaringsdeskundigen binnen andere organisaties in de stad, zoals o.a. Tactus, Dimence en Mens door Mens.
• Onderzoeken Kwetsbare Almeloërs en digitaal beschikbaar maken van inzichten
  Om kwetsbare inwoners van Almelo in beeld te krijgen en met de juiste informatie toegepast beleid te ontwikkelen hebben we in samenwerking met het Kennispunt naar data, gegevens en informatie gezocht vanuit onze organisatie en ketenpartners. Voor de volgende fase, de visualisatie, sluiten we aan bij het Wijkkompas Almelo, hét startpunt voor informatie over Almelo. In het gebruik van de data houden we rekening met wetgeving op het gebied van privacy en de kwetsbaarheid van de inwoners.
  Het wijkkompas is een platform waarmee het gesprek gestart wordt over de wijken in Almelo (en in de toekomst vergelijken met Enschede en Hengelo) op basis van een urgentiescore. 
• Onderzoek tijdige ondersteuning mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) en psychische kwetsbaarheid
  Er zijn oriënterende gesprekken gevoerd met verschillende organisaties die ruime ervaring hebben met deze doelgroep. De informatie die hieruit opgehaald is zal, samen met een onderzoek dat eind februari 2024 is afgerond in het kader van een afstudeeropdracht HBO Social work, in 2024 tot concrete vervolgstappen leiden.
• Ecosysteem mentale gezondheid jeugd
  In 2023 heeft het programma zich nog niet specifiek gericht op een ecosysteem mentale gezondheid voor de jeugd. Begin 2024 is een start gemaakt om daar verder invulling aan te geven.
• Actieplan eenzaamheidsbestrijding samen met KomerbijAlmelo
  Samen met de Coalitie KomErbij Almelo is een meerjaren actieplan gemaakt dat begin 2023 is vastgesteld. De focus van het actieplan ligt op: bewustwording bij onze inwoners, zowel volwassenen als jongeren. Maar ook bewustwording bij de professionals; het signaleren van eenzaamheid, het handelingsperspectief kennen en daar naar kunnen handelen. En als derde lijn het beter bereiken en helpen van onze inwoners die zich eenzaam voelen. De SPUK GALA gelden hebben het mogelijk gemaakt om extra in te zetten op de strijd tegen de eenzaamheid. Zo zijn er een regisseur en een projectleider toegevoegd aan de coalitie. Qua activiteiten is veelvuldig gecommuniceerd via social media, via Radio KomErbij, bij de lokale omroep en op informatiemarkten om onze inwoners bewust te maken van eenzaamheid en de activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden om bij aan te sluiten. Verder zijn 10 ontmoetings(mid)dagen georganiseerd van wandelingen tot paaslunch en bingo. En is er gezorgd voor 3 zogenaamde geluksmomenten waarbij onze inwoners andere "eenzame inwoners" moesten betrekken. Denk hierbij aan het delen van paaseitjes met elkaar en het weggeven van bloemen en herdenkingslichtjes.
  Tenslotte is ook een nieuwe algemene voorziening toegevoegd aan ons aanbod: de ontmoetingsplaats op begraafplaats 't Groenedael. Dit omdat eenzaamheid vaak een oorzaak vindt in een life-event, zoals het overlijden van een naaste. In navolging van een succesvol initiatief in de gemeente Kampen, dat tot goede resultaten heeft geleid, is in september gestart met een ontmoetingsplek op de begraafplaats 't Groenedael, vooralsnog voor twee dagdelen in de week.
• Doorontwikkeling aanbod wijkkamers 
  Samen met de lijn Uitvoering Sociaal is een plan ontwikkeld voor doorontwikkeling van de wijkkamers. Hierdoor kunnen we de maatwerkoplossing OMD1 voor (nagenoeg alle) inwoners vervangen door de algemene voorziening wijkkamers. Naast dat dit veel meer flexibiliteit voor de inwoners oplevert, levert dit ook een financieel voordeel op. De doorontwikkeling is overgedragen aan de lijn, die de uitvoering implementeert.
• Doorontwikkeling activiteiten thuiswonende mensen met dementie
  In navolging van het onderzoek dat in 2022 heeft plaatsgevonden naar de omvang en de behoeftes van de doelgroep thuiswonende mensen met dementie in Almelo is in augustus 2023 een subsidieaanvraag ingediend bij ZonMW. De aanvraag betrof 3 pilotprojecten die zich richten op verlichting van de mantelzorgers van mensen met dementie en de mensen met dementie die een migratie-achtergrond hebben. In december is deze subsidie door ZonMW toegekend. De activiteiten starten in 2024 en zullen door partners uit het Netwerk Dementie Almelo worden uitgevoerd.
  Om onze inwoners bewuster te maken van dementie en hoe daarmee om te gaan is een communicatieplan opgesteld en is de uitvoering ervan gestart.