Sociaal domein

Verschillen:
In de verschillenanalyse worden alleen de verschillen tussen begroting en werkelijkheid toegelicht die niet voortkomen uit kapitaallasten en de meerjarige incidentele projecten. Zie hiervoor de toelichting onder 2.2 Basisbegroting.

De verschillen op de subtaakvelden 6.7 en 6.8 van Sociaal Domein zijn groot. Dit komt door de wijziging in subtaakvelden die door het Rijk is voorgeschreven. De werkelijke mutaties zijn aangepast aan deze vernieuwde indeling, maar de begroting echter niet. Hieronder een tabel met de vergelijking per onderdeel.

6.1 Samenkracht en burgerparticipatie
Het voordeel wordt voor 550.000 euro verklaard door de begrotingssystematiek van de meerjarige incidentele projecten. Het overige voordeel wordt verklaard door de 'Opvang vluchtelingen Oekraïne' en de 'Crisisnoodopvang vluchtelingen COA'.

Opvang vluchtelingen Oekraïne
Vanuit het Rijk worden middelen ontvangen, gebaseerd op een normbedrag voor het aantal beschikbaar gestelde bedden en de opvangperiode. Op basis van onze aanvragen bedraagt de bijdrage voor de gemeentelijke opvang 10,47 miljoen euro, over 2023. Hiervoor worden diverse kosten gemaakt. Het gaat hierbij om huisvestingskosten, het afnemen van schoonmaakdiensten, personele inhuur zoals onder andere een locatiemanager, huismeesters, tolken en uitvoeringskosten. In de begroting zijn de lasten op een totaal van bedrag van 7 miljoen euro over dezelfde periode geraamd. De werkelijke kosten bedroegen 5,51 miljoen euro. Omdat de regeling niet gewijzigd is gaan wij ervan uit dat het Rijk net als is 2022 niet overgaat tot terugvordering van het restant op het normbedrag. Het voordelig saldo 2023 bedraagt 4,96 miljoen euro, waarvan in de tussentijdse rapportages 2023 reeds 2,0 miljoen euro is gestort in de bestemmingsreserve opvang vluchtelingen.

Crisisnoodopvang vluchtelingen COA
Vanwege een tekort aan reguliere opvang voor asielzoekers heeft het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) op dit moment veel noodopvanglocaties in gebruik. Daarnaast wordt ook de tijdelijke gemeentelijke opvang ingezet voor de opvang van asielzoekers. Over 2023 is  door de gemeente een bijdrage van 2,93 miljoen euro, gebaseerd op een normbedrag voor het aantal bedden over de periode 1 januari tot en met 22 december, ontvangen. De hiervoor gemaakte kosten, zoals huisvestingskosten, het afnemen van schoonmaakdiensten, personele inhuur en uitvoeringskosten, waren  geraamd op 2 miljoen euro. De werkelijke kosten over het jaar 2023 bedroegen 1,79 miljoen euro. Per saldo een voordelig resultaat over 2023 van 1,14 miljoen euro.  Het COA heeft aangegeven niet over te gaan tot terugvordering van het restantbedrag over 2023..

6.3 Inkomensregelingen
Een groot deel van het voordeel, 1,76 miljoen euro is te verklaren door de begrotingssystematiek van de meerjarige incidentele projecten. Dit betreft met name de energietoeslag 2023. De Rijksbijdrage voor de energietoeslag is in 2023 ontvangen en een groot deel van de toeslagen is uitbetaald. De aanvragen en uitbetalingen lopen nog door in 2024. Daarnaast is er een nadelig saldo op de inkomensregelingen voor wat betreft de inkomensvoorziening-BUIG (inclusief de herwaardering van de vorderingen) van 276.000 euro, een voordeel op de minimamiddelen van 439.000 euro, o.a. door een lager vastgestelde subsidie over 2022 en lagere kosten voor de bijzondere bijstand, een voordeel van 352.000 euro op kwijtschelding van belastingen (zie paragraaf 3.1 Lokale heffingen) en overige kleinere voordelen van in totaal 50.000 euro.

Inkomensvoorziening-BUIG (Gebundelde uitkering)
Het nadelig saldo op de inkomensvoorziening van in totaal 276.000 euro wordt verklaard door hogere kosten voor bijstandsuitkeringen dan verwacht en een voordeel van 306.000 euro op de herwaardering van de vorderingen. Het nadeel op de inkomensvoorziening is uitgewerkt in onderstaande tabel.

Waardering vordering inkomensvoorziening-BUIG
Er heeft een lagere waardering van de bijstandsvorderingen plaatsgevonden dan begroot. De bijstandsvorderingen zijn per saldo 7.000 euro hoger gewaardeerd, door een afname van de daadwerkelijke vorderingen op grond van de Participatiewet, IOAW en IOAZ, en door een verlaging van de getroffen voorziening voor oninbaarheid.

6.4 Begeleide participatie
Per saldo kan het voordeel verklaard worden door een lagere afrekening van de DVO 2023 met Ontplooj van 85.000 euro, extra rijksbijdrage voor begeleide participatie van 165.000 euro waar geen extra kosten tegenover staan en een lagere stijging van de loonkosten wsw dan verwacht van 289.000 euro.

6.5 Arbeidsparticipatie
Het voordeel wordt grotendeels verklaard door de begrotingssystematiek van de meerjarige incidentele projecten. Als we dit buiten beschouwing laten resteert een voordeel van 183.000 euro. Net als in 2022 is in 2023 vooral ingezet op bestandsreductie. Veel inwoners zijn richting werk bemiddeld. Voor de groep inwoners die niet direct kunnen worden bemiddeld en hulp bij de re-integratie naar werk nodig hebben zijn we in 2023 gestart met een gerichte aanpak. We zijn onder meer gestart met een project om onbenut arbeidspotentieel onder bijstandsgerechtigden beter te benutten. Ook is een project gestart voor de bemiddeling van statushouders. Deze projecten lopen door in 2024 en we verwachten dan ook de resultaten van de extra inzet.

6.6 Maatwerkvoorziening (Wmo)
De overschrijding is vrijwel volledig (voor meer dan 1,1 miljoen euro) terug te voeren op de nieuwe inkoop van de vervoer- en hulpmiddelen. Een groot gedeelte van deze overschrijding is incidenteel van karakter en betreft de afkoopsom, overeenkomstig de vaststellingsovereenkomst, die betaald is aan de voormalige aanbieder van de hulpmiddelen. De nieuwe aanbesteding heeft geleid tot een substantieel hoger fixed price tarief. Dit wordt veroorzaakt door kostprijsstijgingen als gevolg van schaarste aan grondstoffen, personeel (krapte op de arbeidsmarkt) en energietarieven.

6.7 Onderdeel Wmo
Bij Wmo is een voordeel van 234.000 euro. Reden hiervoor is dat het aantal inwoners met een indicatie in 2023 voor de voorzieningen begeleiding en vervoer licht is afgenomen ten opzichte van 2022. Ook is het aantal cliënten dat gebruik maakt van respijtzorg of de doorbraakmethode (voor zo ver betrekking hebbend op de Wmo) afgenomen. Tegenover de lagere uitgaven voor deze voorzieningen staan hogere uitgaven dan begroot voor de voorziening huishoudelijke ondersteuning. Het aantal inwoners dat gebruik maakt van deze voorziening is met ongeveer 2,5% toegenomen. Daarnaast zijn de tarieven voor huishoudelijke ondersteuning meer gestegen dan begroot en is de opbrengst van de eigen bijdrage lager.

6.7 en 6.8 Onderdeel Jeugd
In totaal komen de subtaakvelden van Jeugd uit op een nadeel van 2,3 miljoen euro.
Bij jeugdhulp dagbesteding en jeugdhulp zonder verblijf zien we met name in de zomermaanden een stijging van volume per jeugdige. Bij jeugdhulp begeleiding zien we in de laatste maanden van 2023 een stijging van het aantal cliënten terwijl dit in 2022 juist een daling was.
Voor de jeugdbescherming zijn de uitgaven hoger. De kostprijs van producten is hoog waardoor een marginale afwijking van het aantal jeugdigen resulteert in een grote afwijking in financieel opzicht.

6.81a en 6.81b Beschermd wonen en Maatschappelijke opvang (centrumgemeentetaak )
Het voordelige saldo ten opzichte van de begroting op dit onderdeel is 1,1 miljoen euro, waarvan voor Beschermd Wonen 918.000 euro.
In 2023 heeft de verschuiving van intensieve en daarmee duurdere zorg naar standaard en daarmee goedkopere zorg zich voortgezet. Daarnaast is in 2023 financiële ruimte begroot voor meer opvangplekken dan uiteindelijk zijn benut. Hoewel de vraag naar opvangplekken er wel is, sluit op dit moment de vraag onvoldoende aan op het aanbod in de gehele centrumgemeente Almelo.
Het voordelige saldo op Maatschappelijke Opvang ten opzichte van de begroting is 239.000 euro, waarvan 99.000 euro is te verklaren door de begrotingssystematiek van de meerjarige incidentele projecten. Het begrote tekort was hoger ingeschat dan nu is gerealiseerd, waardoor een voordelig saldo van 140.000 euro is gerealiseerd.

Het saldo van Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang wordt gestort in c.q. onttrokken aan de bestemmingsreserve voor Beschermd wonen en Maatschappelijke opvang (zie paragraaf 2.2.1 "Bestuur en ondersteuning", mutaties reserves). Dit zijn centrumgemeentetaken waarvan de resultaten gedeeld moeten worden met vijf andere gemeenten.